مکان های تاریخی اصفهان
سعید جعفرزادگان
مقدمه
اصفهان، شهری زیبا و تاریخی در مرکز ایران، در دشتی حاصلخیز و در کنار رودخانه زاینده‌رود واقع شده است. این شهر با آب و هوای معتدل و موقعیت جغرافیایی مناسب، از دیرباز مورد توجه حکومت‌های مختلف بوده است.
قدمت اصفهان به دوران پیش از اسلام باز می‌گردد و آثار تاریخی متعددی از دوره‌های مختلف در این شهر یافت می‌شود. با این حال، اوج شکوفایی اصفهان در دوران صفویه و به ویژه در زمان شاه عباس اول رخ داد.
اصفهان در طول تاریخ چندین بار به عنوان پایتخت ایران انتخاب شده است. در دوره سلجوقیان، دیالمه و به ویژه در عصر صفویه، این شهر پایتخت ایران بود. انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت به دلایل متعددی از جمله موقعیت استراتژیک، آب و هوای مناسب، وجود منابع آب کافی و زمین‌های حاصلخیز اطراف آن بوده است.
در این مقاله قصد داریم شما را با جاهای تاریخی اصفهان آشنا کنیم. این شهر با داشتن آثار تاریخی متعدد از دوره‌های مختلف، یکی از غنی‌ترین شهرهای ایران از نظر میراث فرهنگی است. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید تا با مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی این شهر زیبا آشنا شوید.
اصفهان در چند دوره تاریخی مهم پایتخت ایران بوده است:
دوره آل زیار: در سال 931 میلادی، مرداویج اصفهان را به عنوان پایتخت انتخاب کرد.
دوره سلجوقیان: در سال 1052 میلادی، طغرل سلجوقی پس از تصرف اصفهان، این شهر را پایتخت خود اعلام کرد.
دوره صفویه: در 21 آبان سال 1006 هجری قمری (1598 میلادی)، شاه عباس اول صفوی اصفهان را به عنوان پایتخت برگزید.
اصفهان در دوره صفویه به اوج شکوفایی خود رسید و به یک پایتخت بین‌المللی تبدیل شد که فرستادگان و بازرگانان از اروپا و خاور دور به آن روی می‌آوردند.
اصفهان، شهری با تاریخ غنی، دارای جاذبه‌های تاریخی متعددی است که بسیاری از آن‌ها به دوران صفویه تعلق دارند. برخی از مهم‌ترین جاهای تاریخی اصفهان عبارتند از:
میدان نقش جهان
میدان نقش جهان اصفهان، یکی از شاهکارهای معماری ایران و میراث جهانی یونسکو، تاریخچه‌ای غنی و پرافتخار دارد. این میدان باشکوه به دستور شاه عباس اول صفوی بین سال‌های ۱۵۹۸ تا ۱۶۲۹ میلادی ساخته شد. هدف از ساخت این میدان، بزرگداشت انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان و ایجاد مکانی برای برگزاری رویدادهای ملی بود. شیخ بهایی، معمار برجسته آن دوران، طراحی این پروژه عظیم را بر عهده گرفت. ایده اصلی در طراحی میدان، انعکاس تمام اجزای قدرت در یک مکان بود؛ به همین دلیل، ساختمان‌های اطراف میدان نمادی از قدرت‌های مختلف آن زمان هستند. مسجد شاه (امام) نماد قدرت روحانیت، بازار شاهنشاهی نشان‌دهنده قدرت بازرگانان و کاخ عالی قاپو نماد قدرت شاه بود. ساخت و تزئین بناهای اطراف میدان تا زمان شاه عباس دوم ادامه یافت و در طول تاریخ، این میدان شاهد رویدادهای مهم و تحولات بسیاری بوده است.
ویژگی‌های میدان نقش جهان:
مساحت: ۸۹۶۰۰ متر مربع (۱۶۰ متر عرض و ۵۶۰ متر طول)
اطراف میدان با ردیف مغازه‌های دو طبقه احاطه شده است
معماری به سبک دوره صفویه
محل برگزاری رویدادهای مختلف مانند تجارت، تفریح و مسابقات
مکان‌های دیدنی اطراف میدان:
مسجد شاه (امام)
عمارت عالی قاپو
مسجد شیخ لطف‌الله
دروازه قیصریه و بازار ۲ کیلومتری آن
آدرس: مرکز شهر اصفهان
ساعت بازدید: شبانه‌روزی
هزینه ورودی: بازدید از خود میدان رایگان است، اما برای ورود به بناهای اطراف باید بلیت تهیه کرد.
مسجد امام (مسجد شاه) اصفهان
تاریخچه
مسجد امام یکی از بزرگترین و معروف‌ترین مساجد جهان است که در قلب شهر اصفهان واقع شده است. ساخت این مسجد در سال ۱۰۲۰ هجری قمری آغاز و در سال ۱۰۲۵ به پایان رسید. این مسجد توسط شاه عباس اول صفوی به عنوان مرکز دینی و فرهنگی ایران طراحی شد.
ویژگی‌های معماری
دارای معماری منحصر به فرد ایرانی-اسلامی
گنبد اصلی با ارتفاع ۵۲ متر و قطر ۲۳.۵ متر
۱۴ محراب با تزئینات مختلف (۶ محراب کاشی، ۵ محراب سنگی و ۳ محراب گچی)
دو شبستان در ضلع شرقی و غربی
تزئینات داخلی با کاشی‌های هفت رنگ و طرح‌های خطی
موقعیت مکانی
واقع در ضلع جنوبی میدان نقش جهان
در محدوده دولتخانه صفوی
مجاورت با بناهای مهم دوران صفوی مانند عالی‌قاپو و مسجد شیخ لطف‌الله
نکات جالب
در مرکز گنبد، صدا دارای انعکاس خاصی است
طراحی توسط معماران بزرگی چون علی اکبر اصفهانی و شیخ بهایی
دارای دو مدرسه در ضلع جنوب غربی و جنوب شرقی
اطلاعات بازدید
آدرس: میدان نقش جهان، اصفهان
ساعت بازدید: ۸ صبح تا ۶ عصر
هزینه ورودی: نیاز به تهیه بلیت
پل خواجو اصفهان
پل خواجو یکی از شاهکارهای معماری دوره صفویه در اصفهان است که بر روی رودخانه زاینده‌رود واقع شده است. این پل در سال ۱۰۶۰ هجری قمری (۱۶۵۰ میلادی) به دستور شاه عباس دوم ساخته شد.
مشخصات فنی
طول: ۱۳۳ متر
عرض: ۱۲ متر
مصالح: آجر، سنگ و ساروج
تعداد دهانه: ۲۴ دهانه
ویژگی‌های منحصر به فرد
دارای محلی به نام شاه‌نشین در وسط پل برای استراحت شاه
کارکرد چندمنظوره (پل، سد و محل تفریح)
داری کتیبه‌های تاریخی از دوره صفوی و قاجار
نام‌های دیگر
پل شاهی
پل بابا رکن‌الدین
پل حسن‌آباد
پل شیراز
پل گبرها
موقعیت مکانی
واقع در انتهای جنوبی چهارباغ خواجو
در شرق سی‌وسه پل
نزدیک به محله خواجو
زمان بازدید مناسب
غروب، بهترین زمان برای بازدید و عکاسی از پل خواجو است.
سی و سه پل اصفهان
سی‌وسه پل اصفهان، یکی از شاهکارهای معماری دوره صفویه، بر روی رودخانه زاینده‌رود ساخته شده است. این پل که به نام‌های پل الله‌وردی‌خان و پل جلفا نیز شناخته می‌شود، در سال ۱۰۱۱ هجری قمری به دستور شاه عباس اول و زیر نظر الله‌وردی‌خان ساخته شد.
ویژگی‌های اصلی سی‌وسه پل:
طول: حدود ۲۹۵ متر
عرض: ۱۴ متر
تعداد دهانه: ۳۳ دهانه (در گذشته ۴۰ دهانه بوده است)
معمار: استاد حسین بنا اصفهانی
این پل دو طبقه با معماری منحصر به فرد خود، خیابان چهارباغ عباسی را به چهارباغ بالا متصل می‌کند. سی‌وسه پل در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ به ثبت ملی رسیده است.
سی‌وسه پل نه تنها یک سازه عبوری، بلکه مکانی برای تفریح و گردهمایی مردم نیز بوده است. در گذشته، این پل محل برگزاری جشن‌های ارامنه مانند آب‌پاشان و خاج‌شویان بوده است.
امروزه، سی‌وسه پل به یکی از نمادهای شهر اصفهان تبدیل شده و مرکز تفریحات شبانه شهری است که هم ایرانیان و هم گردشگران خارجی را به خود جذب می‌کند.
کاخ چهل ستون اصفهان:
کاخ چهل‌ستون اصفهان یکی از بناهای تاریخی مهم دوره صفویه است که در مرکز شهر اصفهان واقع شده است. این کاخ در زمان شاه عباس اول آغاز به ساخت شد و در دوره شاه عباس دوم در سال ۱۰۲۶ شمسی تکمیل گردید.
مساحت کل مجموعه حدود ۶۷,۰۰۰ متر مربع است و شامل بخش‌های مختلفی از جمله تالار ۲۰ ستون، تالار آینه، تالار مرکزی و یک حوض بزرگ در مقابل کاخ می‌باشد. نام چهل‌ستون به دلیل انعکاس ۲۰ ستون جلوی کاخ در آب حوض است که در مجموع تصویر ۴۰ ستون را ایجاد می‌کند.
از ویژگی‌های برجسته این کاخ می‌توان به نقاشی‌های دیواری زیبا در تالار مرکزی اشاره کرد که صحنه‌هایی از جنگ‌ها و ضیافت‌های دوران صفویه را به تصویر می‌کشند1. همچنین سقف کاخ دارای تزئینات گره‌چینی و طلاکاری است.
کاخ چهل‌ستون در نزدیکی میدان نقش جهان قرار دارد و یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم اصفهان محسوب می‌شود. متأسفانه در دوره‌های بعدی، به ویژه در زمان ظل‌السلطان قاجار، این کاخ آسیب‌هایی دیده است.
مسجد جامع عتیق اصفهان
مسجد جامع عتیق اصفهان، که به نام‌های مسجد جامع اصفهان و مسجد جمعه اصفهان نیز شناخته می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین بناهای تاریخی اصفهان است1. این مسجد با قدمتی که به سده دوم هجری قمری باز می‌گردد، در سال ۱۵۶ هجری قمری (۷۷۷ میلادی) در اندازه‌ای کوچک ساخته شد.
ویژگی‌های برجسته مسجد جامع عتیق:
مساحت: حدود ۲۱,۰۰۰ متر مربع2
معماری: ترکیبی از سبک‌های مختلف، از جمله سبک عربی و ایرانی
بخش‌های مهم: شامل چهار ایوان در جهات اصلی، گنبد نظام‌الملک، گنبد تاج‌الملک، و شبستان‌های متعدد
تزئینات: کتیبه‌های متنوع با خط‌های کوفی، ثلث، نستعلیق و بنایی
این مسجد در طول تاریخ تغییرات و توسعه‌های زیادی را تجربه کرده است. مهم‌ترین تحولات آن در دوره سلجوقی رخ داد، که منجر به ایجاد سبک "مسجد ایرانی" با چهار ایوان شد.
مسجد جامع عتیق در میدان قیام، خیابان مجلسی، در انتهای بازار بزرگ اصفهان واقع شده است. این بنا در سال ۱۳۱۰ به عنوان اثر ملی ایران و در سال ۱۳۹۰ به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
منار جنبان اصفهان
منارجنبان یکی از آثار تاریخی مهم اصفهان است که در دوره فرمانروایی محمد خدابنده اولجایتو ساخته شده است. این بنا در اصل بقعه‌ای است که بر مزار عارفی به نام عمو عبدالله کارلادانی (یا صقلابی) ساخته شده که در سال ۷۱۶ هجری قمری وفات یافته است.
ویژگی‌های منحصر به فرد منارجنبان:
دو مناره مزین به کاشی‌های ستاره‌ای شکل لاجوردی و کثیرالاضلاع فیروزه‌ای
ایوان آجری با تزئینات کاشی و نقاشی‌های زیبا
چله‌خانه (محل چله‌نشینی عرفا)
دلیل اصلی شهرت منارجنبان، پدیده جالب آن است: با تکان دادن یکی از مناره‌ها، مناره دیگر و سایر بخش‌های بنا نیز می‌لرزند.
این بنای تاریخی در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۲۱ با شماره ۳۴۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منارجنبان در گذشته در روستایی به نام کارلادان بر سر راه اصفهان به نجف‌آباد قرار داشت، اما اکنون این منطقه یکی از محله‌های شهر اصفهان محسوب می‌شود.
کلیسای وانک اصفهان
کلیسای وانک، بزرگترین و معروف‌ترین کلیسای ایران و کلیسای جامع ارامنه اصفهان است که در دوره شاه عباس صفوی توسط ارامنه مهاجر در محله جلفای اصفهان ساخته شد. این کلیسا در سال ۱۶۰۶ میلادی بنا شده و از روی کلیسای سنت استپانوس در جلفای آذربایجان ساخته شده است.
ویژگی‌های برجسته کلیسای وانک:
معماری باشکوه با گنبد و نقاشی‌های دیواری رنگارنگ
موزه‌ای شامل نقاشی‌های تاریخی و کتب خطی نفیس
کتابخانه و چاپخانه
بنای یادبود شهدای نژادکشی ارامنه
کلیسای وانک یکی از ۱۳ کلیسای باقیمانده در محله جلفای اصفهان از قرن ۱۷ میلادی است و به دلیل آثار هنری متعدد و معماری منحصر به فردش، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری اصفهان محسوب می‌شود.
آدرس: استان اصفهان، اصفهان، کوچه کلیسای وانک
هزینه ورودی: ۱۵,۰۰۰ تومان
آتشگاه اصفهان
آتشگاه اصفهان، که با نام‌های آتشکده مهربین یا دژ مهربین نیز شناخته می‌شود، یکی از بناهای تاریخی و گردشگری مهم اصفهان است. این بنا در غرب اصفهان، ۸ کیلومتری مرکز شهر و در نزدیکی رودخانه زاینده‌رود قرار دارد.
ویژگی‌های اصلی آتشگاه اصفهان:
قدمت: احتمالاً به دوران ساسانی یا پیش از آن بازمی‌گردد.
ساختار: بنایی گرد با ۸ گوشه و پنجره‌هایی رو به بیرون.
مصالح: ساخته شده از خشت‌های گلی خام، گل، سنگ‌ریزه و نی‌های ساحل زاینده‌رود.
ارتفاع: بین ۱۶۱۰ تا ۱۷۱۵ متر از سطح دریا.
این مکان در گذشته برای برگزاری مراسم مذهبی و نگهداری آتش مقدس استفاده می‌شده است. امروزه، آتشگاه اصفهان به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم شهر شناخته می‌شود و چشم‌انداز زیبایی از شهر اصفهان را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد.
عمارت هشت بهشت اصفهان
عمارت هشت بهشت اصفهان یکی از کاخ‌های تاریخی و زیبای دوره صفویه است که در سال ۱۰۸۰ هجری قمری (۱۰۴۸ خورشیدی) به دستور شاه سلیمان صفوی ساخته شد1. این کاخ در میان باغی وسیع به نام باغ بلبل یا باغ هشت بهشت قرار دارد.
ویژگی‌های اصلی عمارت هشت بهشت:
معماری: سبک اصفهانی با طراحی هشت ضلعی
ابعاد: ۳۰ متر طول و ۳۵.۲۶ متر عرض
ساختار: دو طبقه با چهار نمای اصلی و یک ایوان در هر نما
تزئینات: مقرنس‌های گچی، آینه‌کاری، گچبری و نقاشی
بخش مرکزی عمارت به شکل ۴ صفه (۴ سکویی، ۴ ایوانی) ساخته شده و دارای حوضی هشت ضلعی در میان آن است1. هشت اتاق در چهار سمت و دو طبقه، این بخش را احاطه کرده‌اند.
این بنای تاریخی در ۲۲ آذر ۱۳۱۳ با شماره ۲۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. امروزه، عمارت هشت بهشت به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم اصفهان شناخته می‌شود و کاربری موزه دارد.
گشت های اصفهان گردی جهت بازدید از جاهای تاریخی اصفهان
برای سفر به اصفهان و بازدید از جاهای دیدنی و تاریخی این شهر، حداقل سه روز زمان نیاز دارید. این مدت به شما امکان می‌دهد تا از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی اصفهان دیدن کنید.
روم تور برای راحتی حال مسافران، گشت‌های شهری متنوعی را طراحی کرده است. این گشت‌ها امکان رزرو آنلاین را فراهم می‌کنند و به مسافران اجازه می‌دهند تا همراه با یک راهنمای متخصص از مکان‌های تاریخی اصفهان بازدید کنند.
برای برنامه‌ریزی دقیق سفر به اصفهان و آشنایی با گشت‌های اصفهان‌گردی و جاهای تاریخی این شهر، می‌توانید به صفحه مخصوص گشت‌های اصفهان در وب‌سایت روم تور مراجعه کنید. این صفحه اطلاعات جامعی درباره جاذبه‌های گردشگری اصفهان و برنامه‌های بازدید ارائه می‌دهد.
روم تور با ارائه پشتیبانی ۲۴ ساعته، آماده است تا قبل از سفر به اصفهان شما را راهنمایی کند و به شما کمک کند تا بهترین تجربه سفر را داشته باشید. این تیم متخصص در هر مرحله از سفر در دسترس شماست و می‌توانید با اطمینان روی ما حساب کنید. اگر نیاز به اطلاعات بیشتر یا مشاوره دارید، ما در کنار شما هستیم تا تمامی سوالات شما را پاسخ دهیم و سفر شما به اصفهان را به یک تجربه بی‌نظیر تبدیل کنیم.
برای کسب اطلاعات بیشتر و رزرو گشت‌های اصفهان گردی، می‌توانید به وب‌سایت روم تور مراجعه کنید و از خدمات ما بهره‌مند شوید.
روم تور علاوه بر گشت‌های اصفهان‌گردی، خدمات جامعی را برای سفر شما فراهم کرده است:
خدمات جانبی سفر
رزرو آنلاین اقامتگاه: انتخاب و رزرو هتل‌ها و اقامتگاه‌های مناسب در اصفهان
ترانسفر: امکان رزرو سرویس حمل و نقل از فرودگاه تا محل اقامت
مزایای رزرو از روم تور
صرفه‌جویی در زمان و هزینه
مقایسه آسان قیمت‌ها و خدمات
اطلاعات جامع درباره مقصد سفر
پشتیبانی ۲۴ ساعته
امنیت در رزرو و پرداخت
تنوع بالای خدمات سفری
با روم تور، سفری به یادماندنی و بدون دغدغه در انتظار شماست.
سوالات متداول
۱. چگونه می‌توانم گشت اصفهان‌گردی را از روم تور رزرو کنم؟
می‌توانید از طریق وب‌سایت روم تور به نشانی roomtoor.com بصورت آنلاین گشت مورد نظرتان را رزرو کنید.
۲. آیا در گشت‌ها راهنمای تخصصی وجود دارد؟
بله، روم تور در تمام گشت‌های اصفهان‌گردی از راهنمایان حرفه‌ای و متخصص استفاده می‌کند.
۳. مدت زمان گشت‌های اصفهان‌گردی چقدر است؟
گشت‌های روم تور معمولاً ۴ ساعت طول می‌کشند و برای همه رده‌های سنی مناسب هستند.
۴. آیا امکان لغو یا استرداد وجه وجود دارد؟
جزئیات دقیق در سایت روم تور موجود است و توصیه می‌شود قبل از رزرو شرایط را بررسی کنید.
۵. هزینه گشت‌های اصفهان‌گردی چقدر است؟
هزینه‌ها متغیر است و بستگی به نوع گشت و خدمات دارد. برای اطلاع دقیق باید در سایت روم تور بررسی کنید.